CÁC PHƯƠNG PHÁP TRÁNH THAI SAU SINH

Tổng quan

Giai đoạn sau sinh là thời điểm lý tưởng để tiếp cận với các phương pháp tránh thai. Tư vấn tránh thai bao gồm tìm hiểu mong muốn của bệnh nhân về việc mang thai trong tương lai, biện pháp tránh thai ưa thích và các đặc điểm, thời điểm bắt đầu tránh thai sau khi sinh, các bệnh đi kèm và tình trạng cho con bú.

Trong một đánh giá hệ thống về các nghiên cứu ước tính thời gian có khả năng sinh sản trở lại ở phụ nữ sau sinh không cho con bú, thời gian trung bình từ sau sinh đến lần rụng trứng đầu tiên dao động từ 45 đến 94 ngày, với trường hợp rụng trứng sớm nhất được báo cáo là 25 và 27 ngày sau sinh. Mặc dù phần lớn những lần phóng noãn đầu tiên sẽ không thể sinh sản, một số trường hợp rụng trứng được báo cáo là có khả năng thụ tinh, điều này cho thấy việc bắt đầu biện pháp tránh thai kịp thời sau sinh là quan trọng và cần thiết.

Khoảng thời gian giữa các lần mang thai và vai trò của các biện pháp tránh thai

Dựa trên các nghiên cứu báo cáo các kết quả bất lợi cho bà mẹ, chu sinh và trẻ sơ sinh với khoảng thời gian giữa các lần mang (IPI: khoảng thời gian giữa một lần sinh sống và thụ thai cho lần mang thai khác) ngắn hơn, Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị khoảng thời gian ít nhất là 24 tháng. Tương tự, Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa Kỳ khuyên rằng phụ nữ nên được tư vấn để tránh khoảng cách giữa các lần mang thai ngắn hơn sáu tháng và được tư vấn về những rủi ro và lợi ích của việc mang thai lại sớm hơn 18 tháng. Bất chấp những khuyến nghị này, ước tính quốc tế về nhu cầu tránh thai sau sinh chưa được đáp ứng vẫn chiếm tới 62% trong năm đầu tiên sau khi sinh con.

Các phương pháp tránh thai

+ Triệt sản – Triệt sản vĩnh viễn đối với phụ nữ hoặc bạn tình nam là một lựa chọn cho những bệnh nhân không muốn mang thai trong tương lai. Tỷ lệ hiệu quả lớn hơn 99%.

» Triệt sản ở nữ – Triệt sản sau sinh có thể được thực hiện thông qua phẫu thuật cắt bỏ bán phần hoặc toàn phần ống dẫn trứng hai bên. Sau khi sinh ngả âm đạo, có thể thực hiện phẫu thuật cắt bỏ bán phần qua phẫu thuật mở bụng dưới rốn tối thiểu, tốt nhất là trong vòng 24 đến 48 giờ nhưng tối đa sáu ngày sau khi sinh, hoặc tại thời điểm sinh mổ. Khi sinh mổ, triệt sản có thể được thực hiện thông qua phẫu thuật cắt bỏ hoàn (để giảm nguy cơ ung thư buồng trứng dịch trong grade cao) hoặc cắt bỏ một phần ống dẫn trứng hai bên. Tuy nhiên, các nghiên cứu báo cáo rằng một phần ba đến một nửa số phụ nữ muốn triệt sản sau sinh không được thủ thuật như mong muốn; các yếu tố nguy cơ của việc triệt sản chưa được giải quyết bao gồm chỉ số khối cơ thể cao, thời gian sinh và sinh ngã âm đạo thay vì sinh mổ. Việc hoãn triệt sản sau khoảng thời gian này dẫn đến tỷ lệ mang thai ngoài ý muốn cao, lên tới 47%, trong năm đầu tiên sau sinh, đây là một vấn đề đối với những phụ nữ sinh con tại các bệnh viện có chính sách tránh thai hạn chế. Đối với những phụ nữ không thể thực hiện triệt sản trong thời gian nhập viện sinh con, các bác sĩ sẽ cung cấp các biện pháp tránh thai hiệu quả cao khác và hẹn bệnh nhân để triệt sản nội soi.

Tốt nhất nên bắt đầu thảo luận và tư vấn về triệt sản sau sinh cho phụ nữ trong giai đoạn tiền sản, không nên trì hoãn cho đến cuối thai kỳ. Sự đồng ý triệt sản được coi là một quá trình cung cấp thông tin, xác nhận sự tự nguyện và sự hiểu biết về thông tin triệt sản của những người liên quan. Quyết định của người phụ nữ về việc có tiến hành triệt sản hay không nên được khẳng định lại trước khi phẫu thuật trong quá trình nhập viện sinh con, vì mong muốn của sản phụ có thể đã thay đổi trong quá trình mang thai.

» Nam giới – Thắt ống dẫn tinh là một thủ thuật ngoại khoa có tác dụng tránh thai vĩnh viễn cho nam giới. Những ưu điểm bao gồm: hiệu quả cao (tỷ lệ thất bại dưới 1%), đây là một thủ thuật ngoại trú xâm lấn tối thiểu và phổ biến.

Ảnh minh họa – nguồn internet

+ Cấy que tránh thai chỉ chứa progestin – Cấy que Etonogestrel (tên thương mại Nexplanon) và levonorgestrel (LNG) (tên thương mại Jadelle và Sino-implant [II]) có thể được cấy một cách an toàn bất cứ lúc nào sau khi sinh, vì những lợi ích thường vượt trội hơn những rủi ro.

Ảnh minh họa – nguồn internet

+ Dụng cụ tử cung (DCTC) – Cả dụng cụ tử cung bằng đồng và giải phóng LNG đều có thể được đặt sau khi sinh.

» Thời điểm đặt vòng sau khi sinh – Đối với những phụ nữ muốn đặt DCTC sau khi sinh, nên tư vấn rõ ràng về thời điểm đặt DCTC. Có thể đặt DCTC sau khi sinh vào các thời điểm:

• Sau khi sổ nhau (ngay sau sinh) – trong vòng 10 phút sau khi sổ nhau.

• Hậu sản sớm – Được định nghĩa là đặt DCTC> 10 phút đến một tuần sau khi sinh.

• Hậu sản muộn – Đặt DCTC từ 1 tuần đến 6-8 tuần sau sinh.

• Cách quãng- Đặt DCTC không liên quan đến thời gian sinh con (tức là ngoài thời kỳ hậu sản).

Ảnh minh họa – nguồn internet

» Nguy cơ (ví dụ: tống xuất DCTC, thủng tử cung) và lợi ích (ví dụ, hiệu quả) thay đổi tùy theo thời điểm đặt DCTC sau khi sinh. Mặc dù một số biến số kết cục khác nhau tùy theo thời điểm đặt vòng, nhưng nhìn chung, việc đặt DCTC ở mọi thời điểm sau khi sinh đều an toàn, với tỷ lệ thủng, nhiễm trùng và/hoặc chảy máu âm đạo nhiều là rất thấp. Đặt DCTC sau sổ nhau được chống chỉ định ở những phụ nữ bị viêm màng ối, viêm nội mạc tử cung hoặc xuất huyết sau sinh đang diễn tiến.

+ Tránh thai bằng nội tiết tố tác dụng ngắn – Bao gồm thuốc tiêm và thuốc uống chứa progestin cũng như các sản phẩm estrogen-progestin kết hợp (thuốc uống, miếng dán, vòng âm đạo). Đây được coi là những phương pháp tránh thai mang lại hiệu quả cao. Mặc dù các phương pháp chỉ dùng progestin có thể được bắt đầu bất cứ lúc nào trong thời kỳ hậu sản, nhưng không nên bắt đầu dùng thuốc tránh thai kết hợp (combined hormonal contraception-CHC) sớm hơn 21 ngày sau sinh đối với bất kỳ phụ nữ nào vì tăng nguy cơ huyết khối tĩnh mạch.

Ưu điểm của các phương pháp này bao gồm tương đối dễ sử dụng, khả năng tiếp cận rộng, chi phí trả trước tương đối thấp và lợi ích tránh thai.

» Thuốc tiêm tránh thai chỉ chứa progestin – Phương pháp này, có thể được thực hiện trong quá trình nhập viện sinh, có ưu điểm là một mũi tiêm duy nhất kéo dài 12 tuần. Do đó, Depot medroxyprogesterone acetate (DMPA) có thể giúp người phụ nữ ngoại trú sau sinh, lúc đó họ có thể bắt đầu một phương pháp tránh thai có tác dụng lâu dài có thể đảo ngược hoặc tiếp tục DMPA, nếu muốn.

» Thuốc viên tránh thai chỉ chứa progestin – Thuốc chỉ có progestin (POPs) có thể được bắt đầu dùng bất cứ lúc nào sau khi sinh, nhưng hiệu quả của chúng có thể thấp hơn so với CHC do cần phải uống gần như cùng một thời điểm mỗi ngày. Những phụ nữ muốn uống thuốc tránh thai có thể sử dụng POPs cho đến 3 đến 6 tuần sau khi sinh và sau đó chuyển sang uống thuốc tránh thai kết hợp (CHC) nếu muốn.

+ Các biện pháp tránh thai nội tiết tố kết hợp (CHC) (gồm thuốc viên, miếng dán và vòng âm đạo) – CHC bao gồm cả estrogen và progestin. Công thức bao gồm thuốc viên, miếng dán và vòng đặt âm đạo. CHC không được khuyến cáo cho đến 3 đến 6 tuần sau khi sinh do ảnh hưởng của estrogen đối với nguy cơ huyết khối tĩnh mạch.

+ Phương pháp vô kinh cho con bú – Phụ nữ sẽ bị vô kinh nếu họ cho con bú hoàn toàn và không sử dụng sữa bổ sung hoặc máy hút sữa trong vòng sáu tháng sau khi sinh; điều này đã được giáo dục như một biện pháp tránh thai. Người ta cho rằng việc trẻ sơ sinh bú sữa mẹ sẽ làm giảm sự bài tiết nhanh chóng của các hormone GnRH và LH, do đó ức chế hoạt động của buồng trứng. Cơ chế chính xác mà kích thích bú ảnh hưởng đến sự tiết xung động GnRH vẫn chưa được biết rõ.

+ Phương pháp tránh thai lúc giao hợp – Màng ngăn và mũ cổ tử cung, không được sử dụng trong sáu tuần đầu tiên sau khi sinh, vì lúc này tử cung vẫn đang trong quá trình co hồi. Thuốc diệt tinh trùng và miếng xốp tránh thai có thể được sử dụng không hạn chế trong những tuần đầu sau sinh, mặc dù những phương pháp này thường gây kích ứng âm đạo

Ảnh minh họa – nguồn internet

+ Các phương pháp rào cản – Trong sáu tuần đầu tiên sau khi sinh, cả bao cao su dành cho nữ và nam đều có thể được sử dụng để ngừa thai mà không bị hạn chế.

+ Thuốc tránh thai khẩn cấp – Tất cả phụ nữ muốn tránh thai nên biết các phương pháp tránh thai khẩn cấp và khi nào và cách tiếp cận chúng. DCTC bằng đồng, LNG uống và axetat ulipristal uống (UPA) an toàn để sử dụng cho phụ nữ sau sinh và cho con bú. Tuy nhiên, không nên cho con bú trong 24 giờ sau khi dùng UPA. Những phụ nữ đang cho con bú và cần UPA được tư vấn hút hoặc vắt bỏ sữa trong vòng 24 giờ sau khi dùng UPA. Nên tránh dùng Ethinyl estradiol cộng với LNG trong ba đến sáu tuần đầu sau sinh do có thể tăng nguy cơ huyết khối tĩnh mạch với phương pháp này. Sử dụng DCTC bằng đồng để tránh thai khẩn cấp an toàn cho phụ nữ sau sinh

Ảnh minh họa – nguồn internet

Ảnh hưởng các phương pháp tránh thai lên việc cho con bú

Nói chung, các phương pháp tránh thai chỉ dùng progestin và DCTC ít hoặc không ảnh hưởng đến việc tạo sữa và cho con bú. Các nghiên cứu đánh giá tác động của các biện pháp tránh thai nội tiết kết hợp (CHCs; thuốc viên, miếng dán, vòng âm đạo) đối với việc cho con bú thì báo cáo kết quả không nhất quán.

Nguồn tham khảo: