Trong thời kì bào thai bé gái, không có sự hiện diện của Anti-Mullerian Hormone (AMH) , dó đó hệ thống ống Muller tiếp tục phát triển, hình thành tử cung, vòi trứng và phần trên của âm đạo. Từ tuần thứ 36 thai kì và sau sanh. AMH được tiết ra từ các tế bào hạt của các nang noãn tiền hốc và nang noãn có hốc nhỏ, ở buồng trứng. Ngày nay, AMH trở thành một chỉ số có nhiều ứng dụng trên lâm sàng do khả năng dự báo được số nang tiền hốc và nang có hốc nhỏ còn lại trong buồng trứng, hay dự báo dự trữ buồng trứng.

Dự trữ buồng trứng là khái niệm mô tả số lượng và chất lượng các nang noãn còn lại ở buồng trứng. Dự trữ buồng trứng giảm dần theo tuổi và là nguyên nhân chính làm giảm chức năng sinh sản của phụ nữ. Khả năng sinh sản ở người bắt đầu giảm khoảng 13 năm trước khi thật sự mãn kinh. Trong sự phát triển của xã hội hiện đại, người phụ nữ ngày càng có xu hướng bắt đầu mong có và có con ở tuổi lớn hơn và khoảng cách giữa cách lần sinh dài hơn. Điều này dẫn đến việc ngày càng có nhiều phụ nữ mong muốn có con ở độ tuổi mà dự trữ buồng trứng đã suy giảm nhiều. Do nhiều nguyên nhân khác nhau, dự trữ buồng trứng của mỗi người ở mỗi thời điểm là khác nhau. Do đó, việc xác định dự trữ buồng trứng có vai trò rất quan trọng để đánh giá, tiên lượng chức năng sinh sản và tuổi mãn kinh của người phụ nữ.

Nồng độ AMH sẽ giảm thấp, thậm chí là dưới ngưỡng phát hiện khoảng 5 năm trước khi mãn kinh. Freeman và cộng sự cho thấy AMH < 0,2 ng/ml sẽ xảy ra khoảng 5,99 năm trước khi mãn kinh ở nhóm phụ nữ 45-48 tuổi và 9,94 năm ở nhóm phụ nữ 35-39 tuổi. Với giá trị AMH khoảng 1,5 ng/ml, mãn kinh có khuynh hướng xảy ra khoảng 6,23 năm sau ở nhóm lớn tuổi và hơn 13 năm sau ở nhóm trẻ tuổi. Một nghiên cứu tiến cứu của Broer và cộng sự gồm 250 phụ nữ xét nghiệm AMH lần đầu lúc 21 đến 46 tuổi và lần thứ hai vào 11 năm sau. Nghiên cứu cho thấy thời gian mãn kinh có thể được xác định khá chính xác dựa trên AMH và tuổi của bệnh nhân. Nồng độ AMH còn giảm nhanh ở phụ nữ hút thuốc, béo phì, sắc tộc da màu.

Suy buồng trứng sớm cũng là một dạng mãn kinh sớm, khi buồng trứng ngưng hoạt động trước tuổi 40. Skalba và cộng sự quan sát thấy nồng độ AMH giảm rất thấp hoặc không thể phát hiện ở những bệnh nhân bị suy buồng trứng sớm (0,09 ± 0,25 ng/ml). Ở bệnh nhân suy buồng trứng sớm bị mất kinh hơn 3 năm, nồng độ AMH khoảng 0,02 ± 0,015 ng/ml, còn nhóm suy buồng trứng sớm nhưng thỉnh thoảng còn ra kinh được thì AMH cao hơn có ý nghĩa, nhưng vẫn thấp hơn so với dân số bình thường (0,43 ± 0,52 ng/ml). Một nghiên cứu ở Hà Lan cho thấy AMH đánh giá chức năng buồng trứng tốt hơn inhibin B hoặc AFC ở những phụ nữ có nồng độ FSH tăng. Giá trị AMH giảm dưới bách phân vị thứ 5 ở bệnh nhân bị suy buồng trứng. Nồng độ AMH được xét nghiệm là bình thường ở 75% trường hợp bệnh nhân còn kinh đều với nồng độ FSH gia tăng và được chẩn đoán suy buồng trứng sắp diễn tiến. Còn ở những bệnh nhân kinh thưa và có FSH tăng (được xem là giai đoạn chuyển tiếp đến suy buồng trứng), chỉ có 33% bệnh nhân có nồng độ AMH bình thường.

AMH là một chỉ số đáng tin cậy để có thể tiên lượng thời điểm mãn kinh hoặc mãn kinh sớm do suy buồng trứng sớm hoặc tiên lượng khả năng sinh sản của người phụ nữ. Ở mức AMH quá thấp thì bệnh nhân có rất ít khả năng có thai với trứng của mình và đáp ứng với kích thích buồng trứng . Các nghiên cứu trên đã góp phần cung cấp câu trả lời cho những thắc mắc của bệnh nhân cũng như bác sĩ về tuổi mãn kinh và khả năng sinh sản khi đứng trước một kết quả AMH thấp.

Nguồn: Anti-Mullerian hormone (AMH) as a good predictor of time of menopause. Prz Menopauzalny. 2017 Jun; 16(2): 47-50.

Mammi – Phòng khám Sản phụ khoa Hiếm muộn Siêu âm 4D

CƠ SỞ 1: 329 Nguyễn Trọng Tuyển, Phường 10, Q. Phú Nhuận, TP. Hồ Chí Minh

CƠ SỞ 2: 637 Phan Văn Trị, Phường 7, Quận Gò Vấp, TP. Hồ Chí Minh

SĐT: 0913 935 051 / 082 7777 500 / 094 967 8910

Website: http://mammi.vn